دکتر
مریم میرزاخانی، استاد 37 ساله دانشگاه استنفورد به عنوان نخستین زن
ریاضیدان جهان موفق به دریافت مدال «فیلدز» شد که به عنوان عالی ترین جایزه
علمی رشته ریاضیات از آن به عنوان «نوبل ریاضیات» یاد می‌شود.
پروفسور میرزاخانی که به دلیل تحقیقات برجسته‌اش در حوزه هندسه و نظریه ارگودیک کاملا شناخته شده است به همراه
آرتور آویلا، مانجول بهارگوا و مارتین هایرر مدال فیلدز ۲۰۱۴ را امروز در
کنگره بین‌المللی ریاضیات که در سئول کره جنوبی برگزار می‌شود، دریافت
می‌کند.
بنابر اعلام داوران، مریم میرزاخانی در
زمینه نظریه سطوح ریمانی و فضاهای مدولی آن به پیشرفت‌های چشمگیری نائل
آمده و افق‌های جدیدی را در این رشته گشوده است.
مدال فیلدز از سال 1936 هر چهار سال
یکبار به برترین ریاضیدانان جوان (زیر 40 سال) جهان اعطا می شود که
میرزاخانی، نخستین زن برنده این جایزه به شمار می‌رود.
دکتر میرزاخانی که چندی پیش جایزه 2014
موسسه ریاضی Clay را نیز دریافت کرده در سال 2005 از سوی نشریه آمریکایی
«پاپیولار ساینس» به عنوان یکی از 10 ذهنِ جوان برگزیده سال در آمریکای
شمالی معرفی شد.
وی جوایز علمی متعدد دیگر از جمله جایزه ستر انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ را در کارنامه علمی خود دارد.
میرزاخانی که متولد تهران است در سال‌های
۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ در زمان تحصیل در دبیرستان با کسب مدال طلای المپیاد ریاضی
کشوری به المپیاد جهانی ریاضیات در هنگ کنگ و کانادا اعزام شد که در
المپیاد ۱۹۹۵ کانادا علاوه بر کسب مدال طلا حائز بالاترین امتیاز در بین
دانش آموزان جهان شد. وی پس از اتمام تحصیلات متوسطه در دبیرستان فرزانگان
تهران، تحصیلات کارشناسی خود را در رشته ریاضی در دانشگاه صنعتی شریف به
پایان برد.
میرزاخانی پس از پایان دوره کارشناسی
برای ادامه تحصیل به دانشگاه هاروارد آمریکا رفت. وی در سال ۱۹۹۹ میلادی
زمانی که در دانشگاه پرینستون به تحقیق و تدریس اشتغال داشت موفق شد
راه‌حلی برای یک مشکل ریاضی پیدا کند.ریاضیدانان مدت‌های طولانی است که
به دنبال یافتن راه عملی برای محاسبه حجم رمزهای جایگزین فرم‌های هندسی
هذلولی بوده‌اند و در این میان مریم میرزاخانی جوان در دانشگاه پرینستون
نشان داد که با استفاده از ریاضیات شاید بتوان بهترین راه را به سوی دست
یافتن به راه‌حلی روشن در اختیار داشت: محاسبه عمق حلقه‌های ترسیم شده بر
روی سطوح هذلولی.
میرزاخانی تلاش دارد تا معمای ابعاد
گوناگون فرم‌های غیر طبیعی هندسی را حل کند. در صورتی که جهان از قاعده
هندسه هذلولی تبعیت کند، ابتکار وی به تعریف شکل و حجم دقیق جهان کمک
خواهد کرد. در واقع مشکل این است که برخی از این اشکال هذلولی هم‌چون
doughnuts و یا amoebas دارای ظاهری بسیار نافرم هستند که محاسبه حجم آنها
را به معمایی جدی برای ریاضیدانان مبدل کرده‌است؛ اما میرزاخانی با یافتن
راهی جدید در واقع دست به یک ابتکار عمل بزرگ زد و با ترسیم یک سری
ازحلقه‌ها بر روی سطح این گونه اشکال پیچیده به محاسبه حجم آنها پرداخت.
میرزاخانی در سال 2005 زمانی که با کمتر
از 30 سال سن در دانشگاه پرینستون آمریکا تدریس می کرد از سوی نشریه علمی
Popular Science به عنوان یکی از 10 مغز برتر امریکای شمالی معرفی شد. به
نوشته‌ی یواس‌ای تودی این فهرست ۱۰ نفره شامل محققان و نخبگان جوانی است که
در حوزه‌های ابتکاری مشغول به فعالیت هستند و با این حال معمولا از چشم
عموم پنهان مانده‌اند.
دلیل انتخاب مریم میرزاخانی، فعالیت های وی در زمینه محاسبه حجم‌های فضایی منحنی هندسی بود.
